ข้อเสื่อม

78 จำนวนผู้เข้าชม |

08/12/2023

ข้อเสื่อม

ข้อเสื่อม (Osteoarthritis) เป็นภาวะการสึกกร่อนของกระดูกอ่อน ที่บุอยู่บนผิวข้อต่อกระดูกเกิดจากใช้งานข้อมากเกินไป หรือใช้ผิดวิธี หรือข้อเสื่อมจากอายุมากขึ้น พบมากในผู้ป่วยเพศหญิงอายุมากกว่า 50 ปี ผู้ที่มีน้ำหนักตัวมาก เคยมีประวัติการได้รับบาดเจ็บบริเวณข้อ การใช้ข้อซ้ำๆ อยู่นานๆ เช่น การเดินขึ้นลงบันได การนั่งงอเข่า การยืนนาน ๆ เป็นตัน โรคข้อเสื่อมมักเกิดกับข้อเข่า ข้อกระดูกสันหลังระดับเอว และคอข้อนิ้วมือ และข้อสะโพก โดยจากการเสื่อมสภาพของกระดูกอ่อนที่อยู่ระหว่างข้อทำให้ชิ้นกระดูกที่ถูกคั่นด้วยกระดูกอ่อนเกิดการกระแทกกันได้เมื่อมีการลงน้ำหนักส่งผลให้เกิดการอักเสบ ผู้ป่วยโรคข้อเสื่อมอาจจะมีอาการปวดข้อ ข้อขัด ข้อบวม และผิดรูป การทำงานของข้อเสียไป การเคลื่อนไหวของข้อลดลง ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้องอาจมีผลทำให้ข้อผิดรูปและพิการได้

คำแนะนำผู้ป่วย

การป้องกันอาการกำเริบ

การลดน้ำหนักจะช่วยลดแรงกดบริเวณข้อได้ดี
การทำกายภาพบำบัด และใช้อุปกรณ์เสริมเพื่อลดแรงกระแทกบริเวณข้อ เช่น สายรัดหัวเข่า-พยุงกล้ามเนื้ออาจช่วยลดอาการปวดได้

การจัดการ

ประคบอุ่นหรือประคบเย็นในบริเวณที่ปวดเพื่อบรรเทาอาการ
ออกกำลังกายเพื่อเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่าหรือ ออกกำลังกายแบบแอโรบิก เป็นเวลาอย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์
หลีกเลี่ยงการใช้งานข้อที่มีอาการปวดหรืออักเสบ
ทำความเข้าใจเกี่ยวกับตัวโรคและการใช้ยารักษาหรือบรรเทาอาการต่างๆ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพของการรักษาสูงสุดโดยเฉพาะผู้ป่วยโรคข้อเสื่อม
ออกกำลังกายแบบไทชิหรือรำไทเก๊ก ช่วยให้เกิดความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและข้อ เสริมความสมดุลร่างกาย ซึ่งจะช่วยป้องกันการพลัดตกหกล้ม โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคข้อเข่าหรือสะโพกเสื่อม

ทางเลือกในการรักษา

ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์

Nonsteroidal Anti-inflammatory Drugs (NSAIDs) เป็นยาที่มีการใช้อย่างแพร่หลายเพื่อลดอาการปวดและบวมของข้อ โดยการยับยั้งการสร้าง prostaglandin ยาในกลุ่มนี้มักก่อให้เกิดอาการข้างเคียง เช่น ระคายเคืองหรือเป็นแผลในกระเพราะอาหาร รวมถึงอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด โรคไตวายเฉียบพลันในผู้ป่วยบางราย ดังนั้นการใช้ยาในกลุ่มนี้ ควรได้รับการประเมิณอย่างเหมาะสมโดยแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

ขนาดและวิธีการบริหารยา (Dosage & Administration) :

ยา	ขนาดยารับประทานในผู้ใหญ่	ยา	ขนาดยารับประทานในผู้ใหญ่
Loxoprofen	D: 60 มก. วันละ 3 ครั้ง หรือ 120 มก.วันละครั้ง A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Aspirin	D: 300-900 มก. ทุก 4-6 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุด: 4,000 มก. ต่อวัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Mefenamic acid	D: 250-500 มก. วันละ 3 ครั้ง A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Meloxicam	D: Tab: 7.5 -15 มก. วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 15 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันทีหากมีอาการระคาย เคืองกระเพาะอาหาร
Diclofenac	D: Tab: 50 มก. วันละ 2-3 ครั้ง DR tab: 75-100 มก./วัน แบ่งให้วันละ 2-3 ครั้ง ER tab: 75 มก. วันละ 1-2 ครั้ง 100 มก. วันละ 1 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 150 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Nabumetone	D: 1,000 มก. วันละครั้ง โดยอาจรับประทานเพิ่มอีก 500-1,000 มก. ในตอนเช้า หากมีอาการปวดเพิ่มเติม ขนาดยาสูงสุด: 2,000 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที เพื่อลดการระคาย เคืองกระเพาะอาหาร
Etodolac	D: Cap: 200 มก. ทุก 6-8 ชั่วโมง หรือ 400 มก. ทุก 12 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุด: 1,000 มก. ต่อวัน ER tab: 400-800 มก. วันละครั้ง A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Naproxen	D: 250-500 มก. วันละ 2 ครั้ง A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Fenbufen	D: 900 มก./วัน โดยอาจแบ่งเป็น 300 มก. ตอนเช้า และ 600 มก. ตอนเย็น A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Piroxicam	D: 10-20 มก. วันละครั้ง ขนาดยาสูงสูต: 20 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Floctafenine	D. 200-400 มก. ทุก 6-8 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุด 1,200 มก./วัน	Proglumetacin	D: 150-300 มก. วันละ 2 ครั้งขนาดยาสูงสุด 600 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Flurbiprofen	D: 50 มก. วันละ 2-4 ครั้ง หรือ 100 มก. วันละ 2 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด : 300 มก./วัน (เฉพาะกรณีจําเป็นเท่านั้น) A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Sulindac	D: 150-200 มก. วันละ 2 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 400 มก./วัน A:รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Ibuprofen	D: Tab/cap: 400-800 มก. วันละ 3-4 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 3,200 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Tenoxicam	D: 20 มก. วันละครั้ง A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Indometacin	D: Cap: 25 มก. วันละ 2-3 ครั้ง อาจพิจารณาเพิ่มขนาดยา ครั้งละ 25-50 มก. เว้นระยะห่างประมาณ 1 สัปดาห์ต่อการ ปรับแต่ละครั้ง จนได้ขนาดยา 150-200 มก./วัน ขนาดยาสูงสุด: 200 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที	Tiaprofenic Acid	D: 200-300 มก. วันละ 2-3 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 600 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
Ketoprofen	D: Cap: 100 มก. วันละ2 ครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 300 มก./วัน PR cap:100 -200 มก. วันละครั้ง ขนาดยาสูงสุด: 200 มก./วัน A: รับประทานพร้อมหรือหลังอาหารทันที
D-dosage (ขนาดยา) A-administration (วิธีการบริหารยา) DR-delayed release ER-extended-release PR-prolonged release Tab-tablet(s) DR Tab-delayed release tablet(s) PR Cap-prolonged release capsule(s) Cap-capsule(s) มก. -มิลลิกรัม

คำแนะนำ

ยาในกลุ่มนี้ ควรพิจารณาหลีกเลี่ยงในผู้ที่มีแผลในทางเดินอาหาร หรือมีอาการอักเสบของทางเดินอาหาร ผู้ป่วยโรคหืด มีประวัติแพ้ยากลุ่ม NSAIDs หรือ aspirin หรือเคยได้รับการผ่าตัด ผ่าตัดทำทางเบี่ยงเส้นเลือดหัวใจ ผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคไตวาย และโรคตับวาย

ยากลุ่ม salicylates เช่น aspirin ควรระมัดระวังการใช้ในเด็ก เนื่องจากอาจก่อให้เกิด Reye’s syndrome ซึ่งอันตรายถึงชีวิตได้

ยากลุ่ม Selective cyclooxygenase-2 (COX-2) inhibitors เช่น celecoxib และ etoricoxib มีข้อบ่งใช้สำหรับรักษาอาการปวดในโรคข้อเสื่อมและโรคข้อรูมาตอยด์

ขนาดยาและวิธีการบริหารยา

(Dosage and Administration) :

ยา

ขนาดยารับประทานในผู้ใหญ่

ยา

ขนาดยารับประทานในผู้ใหญ่

Lecoxib

D: 200 มก. วันละ1-2 ครั้ง

ขนาดยาสูงสุด: 400 มก./วัน

A: อาจรับประทานตอนท้องว่างหรือหลังอาหารได้

Etoricoxib

D: 30-90 มก. วันละครั้ง

A: อาจรับประทานตอนท้องว่างหรือหลังอาหารได้

D-dosage (ขนาดยา) A-administration (วิธีการบริหารยา) มก.-มิลลิกรัม

· ยากลุ่ม NSAIDs และ selective COX-2 Inhibitor มีผลเพิ่มความเสี่ยงต่อการอุดตันของหลอดเลือดแดง ได้แก่ โรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย และโรคหลอดเลือดสมอง รวมถึงยังทำให้เกิดแผลหรือเลือดออกในทางเดินอาหารได้

การใช้ยาแก้ปวดร่วมกับยากลุ่ม NSAIDs เช่น การใช้ยา Paracetamol ร่วมกับ ibuprofen ช่วยลดอาการปวดได้เร็วขึ้นในผู้ป่วยโรคข้อเสื่อม
ยา NSAIDs ชนิดทาภายนอก เช่น diclofenac, diethylamine, salicylate, ibuprofen, ketoprofen และ piroxicam ในรูปแบบครีม เจล สเปรย์ หรือแผ่นแปะ สามารถใช้เพื่อเสริมการรักษาอาการปวดได้เช่นกัน

ยาแก้ปวดที่ไม่ใช่กลุ่ม Opioids

ยาแก้ปวดชนิดอ่อน เช่น paracetamol ช่วยบรรเทาอาการปวดในโรคหรือความผิดปกติเกี่ยวกับกล้ามเนื้อและข้อได้

ยา paracetamol มีฤทธิ์ลดอักเสบอย่างอ่อน การใช้โดยทั่วไปมีความปลอดภัย

ยาแก้ปวดกลุ่ม Opioids

ยาแก้ปวดกลุ่ม Opioids เช่น tramadol อาจใช้ในการลดอาการปวดระดับปานกลางถึงรุนแรง หรือกรณีที่ไม่สามารถใช้ยากลุ่ม NSAIDs ได้ เช่น มีประวัติแพ้ยาหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษา อย่างไรก็ตามการใช้ยากลุ่ม Opioids นี้ควรได้รับการประเมินและติดตามการใช้ยาจากแพทย์อย่างใกล้ชิด

ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์

ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ เช่น dexamethasone, hydrocortisone, methylprednisolone, prednisolone, triamcinolone มีประสิทธิภาพในการลดอาการอักเสบของข้อได้ดี ดังนั้นจึงมักถูกใช้ในกรณีที่อาการรุนแรงหรือมีอาการอักเสบของข้อหลายตำแหน่ง และมักใช้ยาในระยะสั้นๆ เท่านั้น
การใช้ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์นั้นไม่ได้ช่วยชะลอการรุดหน้าของโรค ดังนั้นการใช้ยาในระยะยาวจึงเป็นสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง ยกเว้นกรณีที่มีความจำเป็น เนื่องจากการใช้ยาในระยะยาวจะก่อให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ เช่น ความดันโลหิตสูง น้ำตาลในเลือดสูง กระดูกพรุน โรคต้อหิน หรือผิวหนังบางได้

ยาอื่นๆ ในระบบกล้ามเนื้อและกระดูก

Chondroitin เป็นสารที่มีหลักฐานสนับสนุนประโยชน์ในผู้ป่วยโรคข้อมือเสื่อม (hand osteoarthritis)
Sodium hyaluronate เป็นสาร polysaccharide ของ Sodium glucuronate และ N-acetyl-glucosamine ที่มีการใช้ฉีดเข้าข้อเข่าเพื่อบรรเทาอาการของโรคข้อเข่าเสื่อม